กิจการร่วมค้า (Joint Venture) กิจการค้าร่วม (Consortium) คืออะไร

ทำไมถึงต้องมี กิจการร่วมค้า และ กิจการค้าร่วม

การประกอบธุรกิจเกี่ยวกับการรับจ้างทำงานโครงการใหญ่ๆ หรือรับงานที่ต้องมีการประกวดราคา(ประมูลงาน) ผู้ประกอบการ บางรายอาจไม่สามารถรับงานได้โดยลำพังเพราะเงินทุนไม่พอหรือขาดเทคโนโลยีที่ทันสมัยในการรับงานนั้นๆ ดังนั้น ผู้ประกอบการ อาจมีความจำเป็นต้องร่วมกับผู้อื่นในการรับงาน เพื่อยกระดับความสามารถในการดำเนินงาน และเสริมความแข็งแกร่งให้ธุรกิจ และที่ สำคัญการรวมตัวกันจะทำให้เป็นองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ ที่มีประสิทธิภาพในการแข่งขันกับคู่แข่งขันได้

การร่วมกันทางธุรกิจมีหลายลักษณะซึ่งอาจมีการนำเงินและเทคโนโลยีมาร่วมกันลงทุน โดยการกำหนดสัดส่วนหุ้นและการจัดสรร ผลประโยชน์ระหว่างกัน มีรูปแบบเหมือนการจัดตั้งบริษัทขึ้นใหม่ หรือบางลักษณะจะมีการร่วมกันรับงานเพียงอย่างเดียว โดยมีการ แบ่งแยกสิทธิและหน้าที่ รวมทั้งกำไรและขาดทุนอย่างชัดเจน การร่วมกันในทางการค้านั้นที่นิยมกันในปัจจุบันคือ กิจการร่วมค้า (Joint Venture) และกิจการค้าร่วม(Consortium)

กิจการร่วมค้า (Joint Venture) คือ

กิจการร่วมค้า หมายถึง การร่วมประกอบธุรกิจของบุคคลหรือกิจการตั้งแต่สองคนขึ้นไป โดยมีการร่วมลงทุนกันไม่ว่าจะ เป็นเงินทุน ทรัพย์สิน แรงงาน เทคโนโลยี ที่ดิน บุคลากร หรืออื่นๆ ภายใต้ข้อตกลงหรือสัญญาร่วมค้าเพื่อประกอบกิจการร่วมกัน และจะมีการกำหนดวัตถุประสงค์รวมถึงเป้าหมายการดำเนินงานไว้อย่างชัดเจน ถ้าโครงการนั้นทำเสร็จสิ้นลงก็จะถือว่าการร่วมค้านั้น ยุติลงด้วย ในกรณีเกิดความเสียหายทางการค้าก็จะรับผิดชอบร่วมกันในนามกิจการร่วมค้าและเมื่อมีผลกำไรก็จะจัดสรรตามสัดส่วน ของการลงทุน

ทั้งนี้ในการร่วมกันจะต้องมีผู้ร่วมค้าฝ่ายหนึ่งเป็นนิติบุคคล เช่นบริษัทกับบริษัท หรือบริษัทกับบุคคลธรรมดา การร่วมกันดังกล่าวจะ ไม่เป็นนิติบุคคลตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แต่จะมีเพียงสถานะเหมือนห้างหุ้นส่วนสามัญ ที่ไม่จดทะเบียนเท่านั้น อย่างไร ก็ตาม ก็ต้องขอบัตรประจำตัวผู้เสียภาษีอากรในนามกิจการร่วมค้ากับสรรพากรพื้นที่ ในการขอบัตรประจำตัวผู้เสียภาษีของกิจการ ร่วมค้า ทั้งสองฝ่ายจะต้องนำสัญญากิจการร่วมค้ามาเป็นหลักฐาน ถ้าฝ่ายใดเป็นนิติบุคคลให้แสดงหนังสือรับรองนิติบุคคลพร้อม สำเนาบัตรประชาชนและสำเนาทะเบียนบ้านของกรรมการผู้มีอำนาจ แต่ถ้าฝ่ายใดเป็นบุคคลธรรมดาให้ใช้เพียงสำเนาบัตรประจำตัว ประชาชน และสำเนาทะเบียนบ้าน

ประโยชน์ของกิจการร่วมค้า คือ

เพื่อจะช่วยคู่ค้าแต่ละฝ่ายลดและกระจายความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจ รวมทั้งยังช่วยประหยัดภาษีจากส่วนกำไรเพราะกฎหมายกำหนดว่าเมื่อได้รับส่วนแบ่งกำไรไม่ต้องนำมาคำนวณรวมกับรายได้ ของ บริษัทเดิม

ข้อดี ข้อเสีย ของการตั้งเป็นกิจการร่วมค้าคือ

ข้อดี: ถ้าโครงการของกิจการร่วมค้าขาดทุน ก็ไม่ต้องชำระภาษีเงินได้นิติบุคคล และได้รับประโยชน์จากการยกเว้นภาษีเงินปันผลของกิจการร่วมค้า

ข้อเสีย: ผู้ร่วมค้าแต่ละรายไม่สามารถนำผลขาดทุน ของกิจการร่วมค้าดังกล่าวไปขอหักเป็นค่าใช้จ่ายในการยื่นแบบ ภงด.50 ของโครงการปกติอื่นๆ เช่นกัน

กิจการค้าร่วม (Consortium) คือ

กิจการค้าร่วม หมายถึง การประกอบธุรกิจที่มีลักษณะของการร่วมกันขององค์กรธุรกิจตั้งแต่สององค์กรขึ้นไป เพื่อดำเนิน กิจการหนึ่งด้วยวัตถุประสงค์ คือเป็นการเข้าร่วมกันเพื่อให้งานสำเร็จลุล่วงตามแผนธุรกิจ แต่ละฝ่ายจะใช้ความสามารถและความ ชำนาญในการทำงานในส่วนที่ตนรับผิดชอบให้สำเร็จตามโครงการ และมีการแบ่งแยกการทำงานไว้อย่างชัดเจน โดยต่างฝ่ายต่าง ออกใบแจ้งหนี้และใบเสร็จรับเงินเฉพาะของบริษัทตน
สัญญากิจการค้าร่วมเป็นเพียงการลงนามร่วมกันในการทำสัญญากับเจ้าของโครงการเท่านั้น เพราะแต่ละฝ่ายจะรับผิดชอบเฉพาะใน ส่วนของตน ไม่มีการร่วมทุนหรือแบ่งปันผลกำไรหรือขาดทุนระหว่างกัน เมื่องานเสร็จสิ้นแล้ว ก็จะยุติลงเหมือนกับกิจการร่วมค้า กิจการร่วมค้าไม่มีชื่อเรียกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์และประมวลกฎหมายรัษฎากร จึงไม่ต้องขอบัตรประจำตัวผู้เสียภาษี อากร แต่มีการเสียภาษีจากกำไรของแต่ละบริษัทนั่นเอง

ประโยชน์ของกิจการค้าร่วม คือ

ผู้ประกอบการจะสามารถคำนวณหรือประเมินความสามารถของตนในการรับงานในแต่ละส่วนได้ และจะรับผิดชอบเฉพาะส่วนงานของตนเองเท่านั้น ตัวอย่างของกิจการค้าร่วมเช่น บริษัท A และบริษัท B ร่วมกันทำสัญญากับ หน่วยงานรัฐ ในการขายและพัฒนาระบบคอมพิวเตอร์โดยใช้ชื่อ “กิจการร่วมค้า AB” หรือ “คอนซอร์เตียม AB” ซึ่งบริษัท A รับผิดชอบในการขายอุปกรณ์ ส่วนบริษัท B รับผิดชอบในการติดตั้งระบบ เมื่อปรากฎว่าเกิดความเสียหายจากการพัฒนาระบบจนไม่ สามารถใช้งานได้อันมิใช่เกิดจากอุปกรณ์ ดังนั้นบริษัท B จึงต้องเป็นผู้รับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียว

จากความแตกต่างของการร่วมกันในทางการค้าของทั้งสองลักษณะ หากผู้ประกอบการจำเป็นต้องร่วมการค้ากับผู้อื่น คงจะต้องดู ศักยภาพ ความชำนาญ และความสามารถของกิจการตนเองเป็นหลัก

ตัวอย่างสัญญากิจการร่วมค้า

---

สัญญาการเข้าร่วมค้า

โครงการXXXX

ของ

บริษัท XXXX จำกัด

*********************

ข้อตกลงนี้ทำขึ้นเมื่อวันที่……………………………………………….โดยและระหว่าง

บริษัท AXXXX จำกัด  บริษัทจำกัดทะเบียนเลขที่………………………………………………………………………….

สำนักงานแห่งใหญ่ตั้งอยู่เลขที่……….ซอย……………………..ถนน…………………….แขวง/ตำบล……………………………….

เขต/อำเภอ………………………….จังหวัด………………………..ประเทศ…………………..(ต่อไปในสัญญานี้จะเรียกว่า “เอ”)

บริษัท BXXXX จำกัด  บริษัทจำกัดทะเบียนเลขที่………………………………………………………………………….

สำนักงานแห่งใหญ่ตั้งอยู่เลขที่……….ซอย……………………..ถนน…………………….แขวง/ตำบล……………………………….

เขต/อำเภอ………………………….จังหวัด………………………..ประเทศ…………………..(ต่อไปในสัญญานี้จะเรียกว่า “บี”)

บริษัท CXXXX จำกัด  บริษัทจำกัดทะเบียนเลขที่………………………………………………………………………….

สำนักงานแห่งใหญ่ตั้งอยู่เลขที่……….ซอย……………………..ถนน…………………….แขวง/ตำบล……………………………….

เขต/อำเภอ………………………….จังหวัด………………………..ประเทศ…………………..(ต่อไปในสัญญานี้จะเรียกว่า “ซี”)

เพื่อเป็นหลักฐานในการ่วมดำเนินงานสำรวจ – ออกแบบ โครงการXXXX ซึ่งต่อไปในสัญญานี้จะเรียกว่า “งาน” ให้แก่ บริษัท XXXX จำกัด ซึ่งต่อไปในสัญญานี้จะเรียกว่า “เจ้าของงาน” โดยมีสาระสำคัญดังนี้

1. ขอบเขตของการร่วมดำเนินงาน

บริษัทวิศวกรที่ปรึกษาทั้งสาม ได้ร่วมมือกันจัดเตรียมข้อเสนอด้านเทคนิคและข้อเสนอด้านราคา

เพื่อให้บริการงานวิศวกรที่ปรึกษา โครงการXXXX ซึ่งมี บริษัท XXXX จำกัด เป็นผู้ว่าจ้าง โดยมอบหมายให้บริษัท AXXXX จำกัด เป็นบริษัทนำทำหน้าที่เป็นตัวแทนของกลุ่มในการติดต่อกับเจ้าหน้าที่ของ บริษัท XXXX จำกัด ต่อไป

1. การร่วมทุนและความรับผิดชอบ

ผู้เข้าร่วมค้าทั้งหลายจะต้องเข้ามีส่วนร่วมในสิทธิและความรับผิดชอบที่เกิดขึ้นหรือที่เกี่ยวข้องกับผล

การดำเนินงานของกลุ่ม ตลอดจนผลขาดทุนใด ๆ ทั้งหมดที่เกี่ยวข้องจะเป็นดังต่อไปนี้

ก)   เอ  ร้อยละ……………………

ข)   บี  ร้อยละ……………………

ค)  ซี  ร้อยละ……………………

1. หลักความร่วมมือภายในสัญญาเข้าร่วมค้า

ผู้เข้าร่วมค้าทั้งหลายจะต้องรับผิดชอบร่วมกันและแทนกันต่อผู้ว่าจ้าง และบุคคลอื่นในส่วนที่

เกี่ยวข้องกับงาน โดยความสัมพันธ์ภายในสัญญาเข้าร่วมค้า ความรับผิดชอบดังกล่าวของผู้เข้าร่วมค้าจะแบ่งส่วนและจัดสรรตามสัดส่วนของการร่วมลงทุนของผู้ร่วมค้าแต่ละราย

1. ความสัมพันธ์ระหว่างผู้เข้าร่วมค้า

ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ร่วมค้าจะจำกัดเฉพาะแต่การร่วมมือกันจัดเตรียมข้อเสนอด้านเทคนิคและ

ข้อเสนอด้านราคาเพื่อให้บริการงานวิศวกรที่ปรึกษางานดังกล่าวข้างต้นเท่านั้น

1. ข้อสัญญาอื่น ๆ (ตามที่กลุ่มผู้ร่วมค้าตกลงร่วมกัน)

เพื่อเป็นหลักฐานแห่งการนี้ ผู้เข้าร่วมค้าทั้งหลายจึงได้ลงนามในสัญญานี้

บริษัท AXXXX จำกัด  ลงชื่อ………………………………………………………

(      )

(ประทับตราของบริษัท)

บริษัท BXXXX จำกัด  ลงชื่อ………………………………………………………

(      )

(ประทับตราของบริษัท)

บริษัท CXXXX จำกัด  ลงชื่อ………………………………………………………

(      )

(ประทับตราของบริษัท)

ลงชื่อ……………………………………….. พยาน  ลงชื่อ……………………………………….. พยาน

(  )    (  )

ที่มา: SMEs Today เรียบเรียงโดย pangpond.co.th

ตัวอย่าง สัญญา กิจการร่วมค้า